XTC-English Settlement (1982)
In deze top 10-serie die ik maak samen met neven Peter en Willem en hun ex-zwager Ad, is er in de vierendertig keuzes tot nu toe nog weinig echte pop langsgekomen. Uitzondering is de door Ad ingebrachte Beatles-plaat Abbey Road. Verder vooral veel rock, folk, singer-songwriter, Afrikaanse muziek, en veel artie werk (met een opvallende rol voor Brian Eno). In mijn één na laatste aflevering daarom een echte pop-cd. Daarvoor hebben een aantal kandidaten goede papieren: behalve de Beatles ook de Beach Boys met Pet Sounds en Smile, alle jazzy albums van Steely Dan met hun magistrale, koninklijke sound, A Rush of Blood to the Heart en X min Y van Coldplay. Maar de popgroep waar ik het allermeest van houd is XTC uit het Zuid-Engelse Swindon. Een groep die iets weg heeft van alle hierboven genoemde groepen, maar ook wel eens doelstreffend omschreven is als een originele combinatie van The Kinks en de Beach Boys.
De kwaliteit van de liedjes van zanger-gitarist Andy Partridge (de overgote meerderheid) en bassist Colin Moulding is ongeëvenaard. Schitterend in het gehoor liggende, pakkende melodieën vol verrassende overgangen, intelligente teksten, schitterende zang en samenzang, prachtige instrumentatie en een volledig uitgebalanceerde sound: XTC laat niets aan het toeval over. Op hun cd’s staan een aantal songs die net als God Only Knows en Penny Lane de perfectie benaderen. Dan denk ik aan Seagulls screaming, screaming en I remember the Sun en Train Running Low on Slow Coal van The Big Express, Funk pop and Roll van Mummer, The Man Who Sailed Around his Soal van Skylarking, Miniature Sun en Chalkhills and Children van Oranges and Lemons, That Wave en Books are Burning van Nonsuch.
Het allermooiste album van de band is voor mij English Settlement, de dubbel-lp uit 1982. Een plaat die ik kocht in 1982 en in 1986 de allereerste cd. Was die ik aanschafte. Voor English Settlement was XTC een van de vele Engelse new wave-bands. Na de eerste twee lp’s was de band met Drums and Wires (met de hit Making Plans for Nigel) en Black Sea al meer gerijpt en veelzijdiger. Met English Settlement ging XTC weer een stap verder. Andy Partrigde beschreef het proces als een ontwikkeling van zwart-wit via duotone naar full-colour:
AP: White Music and Go 2 were definitely black-and-white. And that was a self-imposed palette choice. It was like, "Okay, we're going to make these bold marks here, in black on white paper," or whatever -- we'd consciously restricted our palette, and went with the whole thing there, to go through that narrow doorway.
With Drums and Wires and Black Sea, it was like we'd found duotone or something -- "Hey! What's this button? That introduces a bit of red. Wow! Black, white and some red -- that's pretty good. What's that one do? That's a little bit of yellow as well -- that's kind of interesting!" It was like comic art, you know -- a little bit of primary color coming in there.
I think by the time we got to English Settlement, that was it. It was like I'd bought a color TV for my head. And I think a lot of that had
to do with coming off of valium. A lot of it was also saying to myself, "No more touring. I don't want to tour anymore, I want to be free of that treadmill."
Partrigde was en is geen makkelijke figuur, zoals blijkt uit het bovenstaande. Hij had moeite met toeren en optreden en vlak na verschijnen van English Settlement stortte hij op het podium twee maal in tijdens de tour. Na het voorval trad XTC nooit meer op. .English Settlement was vooruitlopend op de ineenstorting al bewust gemaakt als een album dat niet live gereproduceerd hoefde te worden., met veel overdubs.
Partridge en de zijnen concentreerden zich na 1982 op het maken van een serie full-colourplaten, allemaal van zeer hoge kwaliteit. Na 1992 werd het om diverse redenen stil rond de band, maar in 1999 en 2000 verschenen twee nieuwe cd’s, die voor mij net ietsjes minder zijn dan alle andere vanaf English Settlement. Volgens sommigen het gevolg van het naar de achtergrond verdwijnen van multi-instrumentalist Dave Gregory. XTC is nooit doorgebroken naar het grote publiek, maar beschikt over een schare trouwe fans over de hele wereld en is zo’n typische band die door andere muzikanten wordt bewonderd.
Ik kies English Settlement om verschillende redenen. In de eerste plaats om de sound. English Settlement wordt gedomineerd door de akoestische gitaar van Partridge en de 12-snarige gitaar van Dave Gregory (ook de keyboardman van de groep) en klinkt daardoor anders dan de rest van het oeuvre. Daarop hebben of de elektrische gitaren (Big Express, Oranges and Lemons) of de instrumentale orkestraties (Mummer, Skylarking) de overhand. Juist de akoestische sound verbindt de rock- en de pastorale, folky invloeden van XTC met elkaar. Erg mooi op English Settlement is ook het subtiele, stuwende drumwerk van Terry Chambers, die niet buiten het optreden kon en de groep na het album verliet.
Ik kies ook voor English Settlement omdat er geen zwakke nummers op staan en elk van de vijftien nummers ook na dertig jaar nog klinken als een klok en blijven verrassen.
In de derde plaats: ook op English Settlement staan liedjes van de allerhoogste categorie. Het bekende Senses Workin” Overtime, met zijn vele duizelingwekkende wendingen. Jason and the Argonauts, met een geweldige opening (bekkens die klinken als “zonnestralen die over de ze schijnen” ) en een prachtige tekst over het ontdekken van de wereld over de zee:
I was in a land where men force women to hide their facial
features, and here in the west it's just the same but they're
using make-up veils. I've seen acts of every shade of terrible
crime from man-like creatures, and I've had the breath of
liars blowing me off course in my sails. seems the more I
travel, from the foam to gravel, as the nets unravel, all
exotic fish I find like jason and the argonauts there may
be no golden fleece but human riches I'll release.
Bij het subtiele Yacht Dance is het net alsof je zelf met je zeilboot over de zee danst. Partidge daarover: And it changed from 4/4 time to 3/4 time. Because, I mean, yachts just aren't 4/4, are they. They really just waltz around the rivers and oceans in 3/4 time. There's nothing 4/4 about a yacht. You know, you You know, you get a kid to draw a picture of a yacht, and it's a triangle. There's no 4/4 in a triangle. Snowman is zo mooi door het schrille contrast van de bittere tekst met de lieflijke melodie.
Partridge zei over English Settlement: “This 15-track warehouse of songs sounds expansive, fresh, unfinished and vast. It was to become many people's favourite XTC album.” Voor mij is het niet alleen mijn favoriete XTC-album , maar een absoluut hoogtepunt uit de popgeschiedenis, het meesterwerk van een grootse bijna-vergeten groep.
