ATOOMPROTEST IN DE DUITSE HERFST. Een halve eeuw politieke herinneringen, aflevering 1

Op dit blog zal ik de komende tijd wekelijks herinneringen plaatsen aan een halve eeuw politieke activiteiten, aan gebeurtenissen en/of personen. De volgorde is tamelijk willekeurig en niet-chronologisch. Reacties zijn uiteraard welkom, op deze plaats of via wbot@ziggo.nl. Hieronder de eerste herinnering.

Zaterdag 24 september 1977, in Utrecht verzamelen zich honderden anti-kernenergieactivisten  om met bussen naar het Duitse Kalkar te gaan voor een grote demonstratie tegen de snelle kweekreactor, de Schnelle Brüder. Bij het instappen van de bus worden plastic windmolentjes uitgedeeld door Arthur van der Zoo de Jong, een Utrechts kopstuk van de Politieke Partij Radicalen, zoals altijd gekleed in net pak met stropdas. 

Alles wat links was in Nederland ging die dag naar de Duitse plaats net over de grens met Nijmegen, de strijd tegen kernenergie was een onderwerp waarover een brede linkse samenwerking tot stand was gekomen; eerst in het Anti-Kalkar Komitee, later in het Landelijk Energie Komitee (moderne spelling was verplicht). De stickers met Kernenergie Nee Bedankt, die je nu nog wel eens ziet achterop een oude Lelijke Eend, waren overal in het straatbeeld aanwezig, op ramen, fietsen en auto’s. 

Die dag zouden er in Kalkar 50.000 mensen demonstreren tegen de bouw van de kernreactor. In Duitsland was het verzet tegen kernenergie groeiende en waren demonstraties in Brokdorf en Grohnde uit de hand gelopen. Toen de bussen in de buurt van Kalkar waren aangekomen werd duidelijk dat we echt in het buitenland waren. Er hingen helicopters in de lucht en overal was zwaar bewapende politie op de been, Duitse bussen en treinen werden doorzocht op wapens. Toen we uitstapten met onze plastic molentjes kwam er over een weiland een groep van honderden Duitse radicalen met Palestijnensjaals en stevige laarzen aangemarcheerd.

Uiteindelijk verliep de demonstratie toch vreedzaam en rustig. De sfeer gaf wel aan hoe gespannen de situatie in de Bondsrepubliek toen was. Het waren de jaren waarin de Rote Armee Fraktion het politieke klimaat beheerste, met een spiraal van terroristische acties en harde repressie door de staat, inclusief beroepsverboden. De film Die bleierne Zeit van Margarethe von Trotta geeft de inderdaad loodzware sfeer van de tijd weer. 

De demonstratie in Kalkar vond plaats uitgerekend midden in de “Duitse herfst”, vlak na de moord op de bankier Ponto en de ontvoering van werkgeversvoorzitter Schleyer en vlak voor de kaping van een Lufthansa-vliegtuig door de Palestijnse PLFP bij Mogadishu en de dood van de RAF-leiders in de Stammheim-gevangenis. In de straat waar ik toen zelf woonde, het Utrechtse Veemarktplein, vond twee dagen vóór de demonstratie in Kalkar het incident plaats bij Budget Autoverhuur; daarbij schoot RAF-lid Knut Folkerts de politieagent Arie Kranenburg dood, voor hij uiteindelijk zelf werd gearresteerd.

Zo was de sinistere Duitse herfst heel dichtbij gekomen in het gezapige Nederland. Tegenwoordig is het terrein van de nooit afgebouwde snelle kweekreactor in Kalkar een pretpark, Kernwasser Wunderland, waar ik met mijn gezin en schoonfamilie een keer een weekend heb doorgebracht. En terwijl Duitsland na de ramp bij Fukushima de kernenergie voorgoed vaarwel heeft gezegd gaat Nederland onder Rutte-4 de bouw van nieuwe kerncentrales onderzoeken.